Zarzut 84 – Papież-Joanna

855 rok – Papieżyca-Joanna Urodziła się w Niemczech, w Grecji była kochanką benedyktyńskiego mnicha, w Rzymie została kardynałem, a wreszcie… papieżem, Janem VIII. Panowała dwa lata, pięć miesięcy i cztery dni po czym została zlinczowana gdy zaczęła rodzić podczas procesji, gdy usiłowała wsiąść na konia.

1. Legenda o Joannie papieżycy pojawiła się w XI wieku (wykazano iż wzmianki na dokumentach wcześniejszych dopisano w wieku XIII a może nawet XIV) i przez pewien czas była tak popularna, iż ponoć wierzyli w nią niektórzy papieże. Ostatecznie obalono tę opowieść w XVII wieku^[1]Co ciekawe, ostatecznie legenda została obalona (w 1647 roku) przez protestanta, David Blondela..

Inna wersja legendy (uwieczniona w Kronice Powszechnej miasta Metz) umieszcza Joannę w przedziale lat 1099–1101. Trzecia wreszcie wersja, obecna w późnych wydaniach Kroniki papieży i cesarzy^[2]Mimo „poważnej” nazwy było to dzieło o charakterze tyleż historycznym, co fantastycznym. Marcina z Opawy (Marcina Polaka) nadaje papieżycy imię Gilberta.

2. Problem (dla legendy) w tym, że oba „podejrzane” okresy są dość dobrze udokumentowane:

• rok 855 → 17 lipca 855 roku umarł papież Leon IV, 29 września tegoż roku wybrany zostaje Benedykt III (rządzi Kościołem do roku 858)
• rok 1099 → 29 lipca 1099 roku umarł papież Urban II, natomiast już w szesnaście dni po jego śmierci na stolicę świętego Piotra wstąpił Paschalis II, który rządził Kościołem do roku 1118.

Papież Jan VIII faktycznie istniał, ale sprawował urząd w latach 872–882 – nie mógł więc być „papieżycą Joanną” (wsławił się tym że zbudował flotę i dowodząc nią obronił Italię przed wojskami osiedlonych na Sycylii Saracenów). Zmarł, podstępnie otruty przez krewnego i dobity ciosem młota.

3. Opowieści, jakoby przed XIII wiekiem sprawdzano płeć papieży podczas uroczystości koronacyjnych, to typowe „urban legend” (choć dziwię się nieco ich propagowaniu; przecież raczej falsyfikują niż wspierają one legendę Joanny papieżycy).

4. Jeden z autorów książek sensacyjnych (w stylu „Kodu da Vinci”), powołuje się na list wysłany w 1054 roku przez papieża Leona IX do Michała Ceruralisa, patriarchy Konstantynopola, w którym jest zdanie „Promowanie eunuchów, co jest wbrew naczelnemu prawu soboru nicejskiego, doprowadziło pewnego razu do wyniesienia kobiety na tron papieski”. Szkoda tylko że nie przytacza dalszej części listu, z której wynika że nie chodzi o Rzym tylko o „papieża Konstantynopolskiego” tj. Patriarchę Konstantynopolu (zresztą i tam prawdopodobnie chodzi o eunucha, a nie o kobietę).

Marek Piotrowski