Zarzut 24 – Edykt Konstantyna

312 rok – Bitwa pod mostem mulwijskim, w której Konstantyn zwyciężył i zabił Maksencjusza. Z powodu wizji sennej, którą ujrzał przed bitwą Konstantyn (miał wygrać dzięki symbolowi krzyża), rok później wydał edykt zrówujący religię chrześcijańską z religiami pogańskimi. Odtąd, z roku na rok, dzięki prochrześcijańskim nastawieniom Konstantyna, pozycja chrześcijaństwa będzie się umacniać, a inne religie będą wypierane. Polityka ta w ostateczności doprowadziła do prześladowania i mordowania niechrześcijan przez fanatyków religijnych. Prześladowani stali się prześladowcami.
W innej wersji „listy”:
Bitwa pod mostem mulwijskim – Chrześcijaństwo staje się jedną z religii państwowych pogańskiego Rzymu. Powstanie Instytucji Kościoła Katolickiego. Początek prześladowania i mordowania niechrześcijan.

1. Rzeczywiście, istnieje przekaz jakoby Konstantyn przed bitwą miał ujrzeć we śnie (w jednych relacjach) lub na jawie (wg innych) krzyż na niebie z inskrypcją „w tym znaku zwyciężysz”. Trudno dziś ocenić wiarygodność tej relacji, zwłaszcza że w Historii kościelnej Euzebiusza z Cezarei brak jakiejkolwiek wzmianki na ten temat. Faktem jest że Konstantyn odniósł spektakularne zwycięstwo nad trzykrotnie liczniejszymi wojskami Maksencjusza oraz że od tego dnia zmienił się jego stosunek do chrześcijaństwa.

2. Prawdą jest też, iż rok później (być może pod wpływem tego wydarzenia) wydał (wraz z Licyniuszem Augustem) Edykt Mediolański^[1]Mówienie o Edykcie Mediolańskim jest nieścisłe. Znamy jedynie odpis listu cesarza Licyniusza, powołujący się na ustalenia z Konstantynem Wielkim w Mediolanie. zezwalający obywatelom cesarstwa na wyznawanie chrześcijaństwa (dotąd było one zakazane). Nie był to jednak – jak wielu twierdzi – edykt promujący chrześcijaństwo, lecz po prostu dopuszczający jego wyznawanie. Miał on następującą treść (podkreślenia MP):

Gdy tak ja, cesarz Konstantyn Wielki, i jak również ja, cesarz Licyniusz August, zeszliśmy się szczęśliwie w Mediolanie i omawiali wszystko, co należy do pożytku oraz bezpieczeństwa publicznego, postanowiliśmy między innymi zarządzić to, cośmy dla wielu ludzi uważali za konieczne między innymi zarządzeniami, zdaniem naszym dla wielu ludzi korzystnymi, wydać przede wszystkim i to, które do czci bóstwa się odnosi, a mianowicie chrześcijanom i wszystkim dać zupełną wolność wyznawania religii, jaką kto zechce. W ten sposób bowiem bóstwo w swej niebieskiej siedzibie i dla nas, i dla wszystkich, którzy naszej poddani są władzy, zjednać będzie można i usposobić łaskawie. Ze zbawiennych więc i słusznych powodów postanowiliśmy powziąć uchwałę, że nikomu nie można zabronić swobody decyzji, czy myśl swą skłoni do wyznania chrześcijańskiego, czy do innej religii, którą sam za najodpowiedniejszą dla siebie uzna, a to dlatego, by najwyższe bóstwo, któremu cześć według swobodnego przekonania oddajemy, mogło nam we wszystkich okolicznościach okazać zwykłą swą względność i przychylność.^[2]Za Wikipedia[11].

Jak widać, rozporządzeń Edyktu Mediolańskiego nie powstydziłaby się żadna współczesna konstytucja demokratycznego państwa^[3]To tolerancyjne prawo zostało zniesione przez Konstancjusza (syna Konstantyna Wielkiego), jednak tzw. Dekret Nietolerancyjny obowiązywał jedynie 15 lat (został zniesiony w roku 361). .

3. Z twierdzeniami, jakoby Edykt Mediolański^[4]Na temat Edyktu Mediolańskiego patrz przypis na stronie 56 stał się początkiem prześladowania niechrześcijan, trudno polemizować z powodu jego ogólności. Należałoby podać konkretne przykłady owych prześladowań – wówczas poruszalibyśmy się w sferze twierdzeń, którym można zaprzeczyć lub je potwierdzić.

4. Co do tezy jakoby dopiero wówczas powstał Kościół, jest ona niczym nieuzasadniona^[5]Termin „Kościół Katolicki” w zachowanych źródłach pisanych po raz pierwszy pojawia się u Ignacego Antiocheńskiego (+107). Owszem, jest to moment kiedy – dotąd „konspiracyjna” – działalność Kościoła mogła zamienić się w działalność jawną, lecz to nie usprawiedliwia tezy o „powstaniu Kościoła” (a tym bardziej „powstaniu Kościoła Katolickiego” – a co z Prawosławiem?).

O Konstantynie Wielkim Zob. też Zarzut 28 i Zarzut 29.

Marek Piotrowski