Zarzut 100 – Obserwacje i kalendarz

1042 rok – Trzysta lat po Bedzie^[1]Beda Czcigodny – astronom, mnich benedyktyński, autor dzieła „De temporum ratione”. na pomysł skonfrontowania obliczeń z obserwacjami wpadł Herman Kulawy – mnich z klasztoru na wyspie Reichenau na Jeziorze Bodeńskim. W roku 1042, posługując się zegarem słonecznym oraz astrolabium, dokonał odpowiednich obserwacji i również zauważył, że obliczenia nie zgadzają się z rzeczywistością. Wynikający stąd wniosek, że święta kościelne są obchodzone w niewłaściwych terminach, był dla niego wielkim wstrząsem. Wszak Boże Narodzenie po dziś dzień jest obchodzone 25 grudnia, gdyż starożytne Święto Narodzin Niezwyciężonego Słońca (zaadaptowane przez chrześcijaństwo) w 45 roku p.n.e. przypadało właśnie w czasie przesilenia zimowego.

Kompletne pomieszanie wątków.

1. Już dużo wcześniej przypuszczano, iż daty równonocy wiosennej i przesilenia zimowego przez setki lat zaczęły się rozmijać z kalendarzem juliańskim. W wyniku badań całego szeregu osób (głównie duchownych) dokonano korekt wprowadzając obowiązujący do dziś kalendarz gregoriański. Nie sądzę by owa obserwacja była dla kogokolwiek jakimś specjalnym „wstrząsem”. Jakkolwiek było, nie widzę tu zarzutu wobec Kościoła.

2. Datę Bożego Narodzenia nieprzypadkowo związano z przesileniem zimowym. Chodziło nie tylko o „chrystianizację” pogańskich świąt związanych z tą datą (choć akurat nie Święta Narodzin Niezwyciężonego Słońca – o czym za chwilę), ale także o tytuł Jezusa określanego w Biblii jako „Wschodzące Słońce” (Łk 1,78) oraz o to, co On sam mówił o sobie „Ja jestem światłością świata”(J 8,12). Współgra to z proroctwem Izajasza:
„Naród kroczący w ciemnościach ujrzał światłość wielką; nad mieszkańcami kraju mroków światło zabłysło (…). Albowiem Dziecię nam się narodziło i Syn został nam dany. Na Jego barkach spoczęła władza. Nazwano Go imieniem: Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” (Iz 9,1–3).
W dniu przesilenia noc jest najdłuższa, ale jasność „zwycięża” (od tego dnia, dni są coraz dłuższe) podobnie jak Chrystus – jasność zwycięża grzech.

3. Tajemnicą autorów „listy Zarzutów” pozostaje, dlaczego Boże Narodzenie miałoby nawiązywać do daty święta z 45 roku przed narodzeniem Chrystusa. Zwłaszcza, że święto owo wówczas jeszcze… nie istniało (sic!). Dzień Narodzin Niezwyciężonego Słońca został wprowadzony przez cesarza Aureliana w 274 roku n.e., czyli niemal 40 lat po śmierci św.Hipolita, który pisał:
„Pierwsze przyjście naszego Pana w ciele, kiedy narodził się w Betlejem, miało miejsce w ósmym dniu przed kalendami stycznia^[2]Być może wynikało to z przekonania – istniejącego we wczesnym chrześcijaństwie – iż poczęcie Jezusa dokonało się (licząc według dzisiejszej rachuby czasu) 25 III tj. w dniu Jego … Continue reading [25 XII]” (In Danielem 4,23,3)^[3]cytat za Dzień Święty H. Pietras SJ, Kraków 1992, s. 30..
Jak widać, rzymski Dzień Niezwyciężonego Słońca jest późniejszy niż pisane źródła chrześcijańskie traktujące o narodzeniu Jezusa 24 grudnia!

4. Mimo powyższych argumentów, nie wiemy czy na pewno Jezus urodził się 24 grudnia. Kościół nie wypowiada się na ten temat – i, szczerze mówiąc, nie ma to większego znaczenia.

W Sieci można spotkać argumentację, jakoby w grudniu niemożliwe było, by pasterze przebywali na polach z owcami (jak to opisał św. Łukasz), gdyż jest zbyt zimno i deszczowo. Przywoływany jest również tekst z Księgi Ezdrasza 10,9 w którym opisano jak to w grudniu (w żydowskim miejsiącu Kislew) „cały lud rozsiadł się na dziedzińcu domu Bożego, drżąc z powodu sprawy i z powodu deszczów.”.
W lansowaniu tej tezy niegdyś byli bardzo aktywni Świadkowie Jehowy (którzy nawet, aby wzmocnić swoją argumentację, dopisali w swojej wersji Ewangelii – nieistniejący w oryginale – zwrot „pod gołym niebem”).
Cała argumentacja jednak upadła wskutek opublikowanego w piśmie Jurnal zdjęcia agencji United Press na którym (w tle żołnierzy izraelskich szukających na łąkach wokół Betlejem w Wigilię min – co było głównym tematem zdjęcia) widnieli jordańscy pasterze wypasający owce.

Patrz też: Zarzut 18.

Marek Piotrowski