Zarzut 17 – Orygenes oskarżony?

254 rok – Orygenes oskarżony o wprowadzanie zmian do ewangelii Mateusza i tworzenie tzw. apokryfów (przed V Soborem Powszechnym) umiera podczas tortur. Cesarz Justynian nakazuje zmiany w niektórych pismach Orygenesa.

Zarzut został skonstruowany przez przywołanie różnych faktów z okresu… 300 lat w ten sposób aby sprawić wrażenie że Orygenes był torturowany przez cesarza z powodu nieortodoksyjności.

Tymczasem:

1. Niektóre tezy nauczania Orygenesa zostały zakwestionowane przez biskupa Aleksandrii Decjusza w 232 roku. Cesarz nie miał (i nie mógł) mieć nic wspólnego z tym sporem, gdyż był to czas prześladowania chrześcijan (cesarz był wówczas wrogiem wyznawców Chrystusa).
2. Co do potępionych tez, to nie chodziło ani o tworzenie apokryfów, ani o rzekome zmiany w Ewangelii wg św. Mateusza^[1]wzmianka o Ewangelii wg św. Mateusza wzięła się w „zarzucie” prawdopodobnie stąd że w młodości Orygenes – interpretując dosłownie (niezgodnie z nauką Kościoła) werset Mt 19,12 … Continue reading, lecz o teorię preegzystencji dusz oraz tendencje neoplatonistyczne w interpretacji pism.
3. Właśnie prześladowania chrześcijan przez cesarza Decjusza stały się 20 lat później przyczyną śmierci teologa pod wpływem ran odniesionych podczas tortur. Nie miało to nic wspólnego z kontrowersjami w jego nauce – był prześladowany tak jak całe chrześcijaństwo (które było wówczas w Cesarstwie Rzymskim nielegalne).
4. Rzeczywiście cesarz zwrócił się do synodu poprzedzającego V Sobór Powszechny (inaczej – Drugi Sobór Konstantynopolski) o potępienie (obok twierdzeń kilku innych teologów) niektórych stwierdzeń z prac Orygenesa – tyle że było to… 200 lat później i był to całkiem inny cesarz (Justynian, który chrześcijan nie prześladował – przeciwnie, w Kościele Prawosławnym uznawany jest nawet za świętego).

Marek Piotrowski