Zarzut 131 – Stosy
1231 rok – Nakaz papieski zalecał palenie heretyków na stosie. Pod względem technicznym pozwalało to uniknąć rozpryskiwania się krwi.
1. Nie jestem pewien do czego ów zarzut referuje – być może do bulli Excomunicamus et anathematisamus Grzegorza IX w której papież przyjął prawo Fryderyka II wydane przeciwko heretykom w 1224 roku w Padwie.
Co więcej, byli zabijani w wielu miejscach bez sądu – np. w Tuluzie i Aragonii władze świeckie paliły ich bez orzekania o winie. Praktykowano też Ordalia („sądy boże” – próba wody, pojedynek sądowy, próba żelaza – praktyka ta została potępiona na Soborze Laterańskim w 1215 roku). Inkwizycja wprowadzała obowiązek formalnego procesu i udowodnienia winy, zabraniała ordaliów oraz przyznawała wiele praw oskarżonemu (zob. rozdział Inkwizycja). Dzięki temu liczba osób spalonych na stosie była w krajach katolickim kilkukrotnie niższa niż na terenach opanowanych przez protestantów.
Jeśli idzie o cesarza Fryderyka II, to wydał on bardzo drastyczne ustawy przeciw heretykom, mimo że… sam był ekskomunikowanym heretykiem. Co więcej, walczył z papiestwem zbrojnie. Pokazuje to, iż prawa te miały czysto utylitarne źródła, nie związane z wiarą.
2. Śmierć na stosie uzasadniano nie brakiem „rozpryskiwania się krwi” (niby komu i w czym miałoby to przeszkadzać w czasach gdy na dworach królewskich traktowano egzekucję jako świetną rozrywkę?) lecz tym, że chociaż w ten sposób, dzięki orędownictwu Kościoła, dusza heretyka może być zbawiona. Oczywiście dziś trudno zaaprobować takie uzasadnienie, jednak skutki społeczne herezji bywały tragiczne – nawet w późniejszych wiekach (zob. patrz relacja o Wojnie chłopskiej, Biblia i Katarzy). Trzeba dodać, że sposób wykonywania kary pochodził z prawa rzymskiego. Zarzut prawdopodobnie wziął się z tego iż kara stosu miała w prawie nazwę „egzekucji bez wylania krwi”.
3. Warto nadmienić iż we wspomnianym dekrecie Grzegorza IX papież podkreślił, że rzeczą niezmiernej wagi jest niedopuszczenie do karania za herezję osób niewinnych. Powtórzył tym samym zasadę sformułowaną w 1162 roku przez papieża Aleksandra: „Lepiej uniewinnić winnych, niż przed nadmierną surowość targnąć się na życie niewinnych”.
Szerokie omówienie tematu Inkwizycji zawarto w rozdziale 4 Inkwizycja.
Temat Inkwizycji szeroko rozwinąłem w rozdziale 4 Inkwizycja. Pewne informacje zawarte są też w rozdziale 3 oraz odpowiedziach na Zarzut 115, Zarzut 117, Zarzut 123, Zarzut 134, Zarzut 151, Zarzut 155, Zarzut 164, Zarzut 168, Zarzut 170 i Zarzut 196.
